Historia

Kwartalnik literacki „FA-art” stworzony został w roku 1988 przez grupkę studentów Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, związanych ze śląskim kołem pacyfistycznego ruchu Wolność i Pokój. W najwcześniejszym okresie (1988-1989) ukazywał się poza cenzurą. W roku 1989 redakcję i prawa do tytułu objął Konrad Cezary Kęder, nadając pismu konsekwentnie literacki profil. Regularnie, co kwartał, pismo poczęło ukazywać się w roku 1991. Pierwszą edycją, która wzbudziła zainteresowanie w środowisku literackim całego kraju, był wydany w podwójnej objętości numer 2-3 z roku 1993 (12-13). Od tej pory „FA-art” zdecydowanie wykroczył poza status lokalnego pisma studenckiego, stopniowo zdobywając coraz większe uznanie.

Redakcja i współpracownicy

Obecnie redakcję pisma tworzą: Konrad C. Kęder (redaktor naczelny; ur. 1965), Krzysztof Uniłowski (zastępca redaktora naczelnego; ur. 1967), Marta Baron (ur. 1985), Małgorzata Nadwadowska (ur. 1985), Robert Ostaszewski (ur. 1972). Pierwsza trójka zawodowo związana jest z polonistyką Uniwersytetu Śląskiego. W szerokim gronie stałych współpracowników pisma znajduje się jeszcze kilka osób, które z pracą naukowo-dydaktyczną na UŚ łączą działalność krytycznoliteracką (m.in. Anna Węgrzyniak, Józef Olejniczak, Stefan Szymutko [ur. 1953, zm. 2009], Adam Dziadek). Ludzie tworzący „FA-art” nie należą jednak bez wyjątku do górnośląsko-
-polonistycznej monokultury: Robert Ostaszewski związany jest z Krakowem, Małgorzata Nadwadowska – z Warszawą, Grzegorz Tomicki – z Legnicą. Nad opracowaniem graficznym pisma czuwa obecnie Natalia Armata (absolwentka katowickiej ASP).

Charakterystyka

„FA-art” jest ogólnopolskim periodykiem literackim, prezentującym prozę i poezję głównie młodszych autorów (roczniki sześćdziesiąte, siedemdziesiąte i osiemdziesiąte). W ostatnich latach w polskim życiu literackim młodzi autorzy bardzo mocno zaznaczyli swoją obecność, czemu sprzyjały przemiany po roku 1989. Na łamach „FA-artu” bywała obecna znakomita większość wyróżniających się autorów tzw. literatury trzydziestolatków. Wszelako w odróżnieniu od innych polskich pism literackich „FA-art” położył akcent na krytykę, zajmując wyraziste i odrębne stanowisko wobec przemian w najnowszej literaturze polskiej. Pismo chętnie powraca do twórczości najwybitniejszych pisarzy poprzednich dekad, przypomina o celniejszych i najciekawszych dokonaniach bezpośrednich poprzedników debiutantów lat dziewięćdziesiątych, nieufnie przyjmując tezę o przełomowym znaczeniu wystąpienia roczników sześćdziesiątych i opowiadając się za potrzebą spoglądania na ich propozycje przez pryzmat tradycji literackiej.

Krytyka literacka na łamach „FA-artu” nie ucieka przed problematyką specjalistyczną, jest otwarta na nowe impulsy metodologiczne w literaturoznawstwie rodzimym i obcym. Pismo obserwuje i komentuje przemiany ogólnokulturowe (np. przenikanie się rozmaitych obiegów kultury, multimedia). „FA-art” prezentuje tak artykuły o charakterze naukowym, jak też swobodniejsze formalnie szkice literackie. Dba o poziom merytoryczny, jak i atrakcyjność publikowanych wystąpień krytycznych.

Miejsce pisma w polskim życiu literackim

„FA-art” plasuje się w ścisłej czołówce polskich pism literackich powstałych po roku 1989. Jest uznawany za periodyk o najwyrazistszym obliczu programowym. Przez dłuższy czas „FA-art” był bodaj jedynym czasopismem literackim w Polsce, w którym refleksja nad postmodernizmem w literaturze zajmowała znaczące miejsce. Kwartalnik chętne nawiązywał także do dziedzictwa powojennej awangardy literackiej. Po roku 2000 roku nastąpił zwrot w kierunku zastosowań teorii chaosu w literaturoznawstwie. Niezależnie od zwrotów programowych autorzy komentujący pismo zawsze zwracali uwagę na wysoki poziom krytyki literackiej.

„FA-art” od początku obserwował i komentował zjawiska literackie o zasięgu ogólnopolskim. W ten sposób zaprzeczył stereotypom na temat Górnego Śląska, uważanego przez wiele lat za region o znikomym znaczeniu dla polskiego życia literackiego.

Dorobek pisma

Do połowy 2013 r. ukazało się 90 numerów pisma (w tym kilka podwójnych). Standardowa objętość numeru pojedynczego wynosi w ostatnich edycjach około 190 stron formatu B5. Oprócz utworów prozatorskich i literackich periodyk przedstawia szkice krytyczne i rozbudowany blok recenzji.

Kwartalnik literacki „FA-art” przyczynił się również do wydania wielu pozycji książkowych. Ukazały się m.in. powieści C.K. Kędera, Miłki Malzahn i Adama Ubertowskiego, tomy poetyckie Wojciecha Kuczoka, M.K.E. Baczewskiego, Adama Kaczanowskiego i Grzegorza Wróblewskiego, zbiory szkiców krytycznych K. Uniłowskiego oraz tłumaczenie na język polski pracy J. Derridy Pozycje oraz Szibbolet dla Paula Celana (obie w przekładzie Adama Dziadka). Począwszy od roku 2012 do pisma są dołączane płyty z muzyką inspirowaną literaturą (Brda, Fantazman).

(aktualizacja: sierpień 2013)