Richard Wagner: Miss Bukaresztu. Wydawnictwo Czarne. Wołowiec 2003.

Z książkami, które odrabiają pracę za recenzenta, jest zawsze kłopot: co z nich spisać? A może pomilczeć? Tak byłoby najlepiej w związku z Miss Bukaresztu Richarda Wagnera, książką, która raczej nie potrzebuje krytyka-tłumacza. Co ma do powiedzenia czytelnikowi, mówi otwartym tekstem. Trzykrotnie. Ale można jej to wybaczyć, jakkolwiek trzy historie, które składają się na tę prozę, są opowiedziane „po amerykańsku”, w pierwszej osobie. A tak nie należy pisać, czytam na którejś stronie. Zgrywa? Zdecydowanie na odwrót, albowiem powieść Wagnera jest poważna i daleka od żartów. W trzech odsłonach opowiada historię trzech rumuńskich emigrantów, którzy uciekli do Niemiec Zachodnich w czasach przełomu demokratycznego w Rumunii. Dino Schullerus jest byłym oficerem Securitate (rumuński odpowiednik naszej bezpieki), obecnie detektywem, Christain - jego synem, początkującym pisarzem, Klaus Richartz - wziętym eseistą. Łatwo się domyślić, o czym jest powieść. Najkrócej jak można: o głowach pełnych Bałkanów. A idzie o to, o co zawsze: o bycie obcym, o tożsamość, język, o konflikt Zachodu ze Wschodem… i wielką spowiedź współpracujących z reżimem (w tej roli Dino). Słowem: w Miss Bukaresztu próbuje się rozstrzygnąć walkę przeszłości z teraźniejszością. Nie tylko zostajemy dobrze poinformowani, kto i z jakich przyczyn zginął, ale też otrzymujemy stosowny komentarz w oprawie z bałkańsko-słowiańskiej melancholii (tytułowa „miss”, Erika jako wielka nieobecna i femme fatale, którą kochają wszyscy mężczyźni). Zabawa w literaturę i politykę zwykle kończy się nieporozumieniem. Tak jest i w tym przypadku, który jednak warto sobie przyswoić, choćby przez wzgląd na parę niezłych fraz. Na przykład taką: „Boże, ten znowu swoje z tą Rumunią. Zaraz chyba kimnę z nudów (…). Jakby nie wystarczyło, że się tam urodziłem”.